Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
598781		İstanbul Anadolu Yakası Kadıköy-Bostancı Bölgesi' nde gelişen 19. yüzyıl ahşap konut mimarisi / Wooden housing architecture development in 19th century in İstanbul Anatolian side Kadıkoy- Bostancı Region Yazar:SİBEL SÜRMELİ Danışman: PROF. DR. NUR URFALIOĞLU Yer Bilgisi: Yıldız Teknik Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Mimarlık Ana Bilim Dalı / Mimarlık Tarihi ve Kuramı Bilim Dalı Konu:Mimarlık = Architecture Dizin:	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2019 119 s.
Kadıköy bölgesi olarak adlandırılan ve Kadıköy merkez, Moda, Fenerbahçe, Göztepe, Erenköy, Suadiye ve Bostancı semtlerini içeren bölge; kuzeyde D-100 karayolu, güneyde Marmara Denizi, kıyıda ise Haydarpaşa Koyu ile Bostancı arasında kalan bölgeyi tarif eder. Haydarpaşa Koyu çevresi ve Moda Burnu' nun tarihsel çekirdeğini oluşturduğu bölge, Bostancı' ya uzanan semt ve mahallelerinin ancak 19. yüzyılda sürekli iskan sahası haline gelmesinden dolayı şehir içinde genç bir yerleşme olarak kabul edilir. Bununla birlikte bölgenin geçmişi İstanbul' dan çok daha eskidir. Birinci bölümünde literatür araştırması, amacı ve ortaya koyduğu hipotez bilgilerinin verildiği tez çalışmasının ikinci bölümünde bölgenin fiziksel, sosyal ve tarihsel gelişimine yer verilmiştir. 19. yüzyıl ortalarına kadar bağlık, bahçelik, mesire alanı ya da kırsal alan görünümünde olan ve Kadıköy merkezi dışında, sadece Fenerbahçe civarında birkaç Rum ve Ermeni balıkçı ailenin yaşadığı küçük bir köy yerleşmesi olarak dikkat çeken semt ve çevresi ancak yüzyılın ikinci yarısında kararlı bir gelişim gösterebilmiştir. 1857' de Anadolu yakası ile İstanbul yarımadası arasında başlayan düzenli vapur seferleri ve 1873' te tamamlanan Haydarpaşa-İzmit demiryolu hattının hizmete girişiyle bölgenin gelişimi ivme kazanmıştır. 19. yüzyılın sonlarına doğru Moda ve Fenerbahçe çevresinde gayrimüslim ve Levantenlerin yerleşme eğilimleri kararlılık kazanırken, Göztepe, Erenköy, Bostancı çevresinde de daha farklı bir kesimin yerleşme karakteri belirmeye başlar. Buralarda II. Abdülhamid döneminin (1876-1909) önde gelen devlet görevlilerinin geniş araziler içinde sayfiye amaçlı köşkler yaptırdıkları görülür. Kadıköy-Bostancı bölgesi bu dönemde orta ve üst gelir gruplarının yaşadığı, İstanbul' un seçkin bir sayfiye amaçlı konut alanı olmuştur. Çalışmanın üçüncü bölümünde 19. yüzyıl Osmanlı mimarisine değinilerek, İstanbul' da yaşanan gelişmeler ve özelinde Kadıköy-Bostancı bölgesi mimari oluşumu üzerinde durulmuştur. Modernleşme anlayışı ile birlikte yaygınlaşan ve üst tabakanın yaşam tarzına eklenen yazlığa gitme alışkanlığı 18. yüzyılda başlamış, 19. yüzyılda üst tabaka evleri yeni gelişen bölgelerde köşk ya da konaklar şeklinde mevsimlik kullanım için inşa edilmeye başlanmıştır. Kadıköy-Bostancı bölgesinde gelişen yapı da gerek deniz kıyısında, gerekse tren yolu çevresinde geniş bahçeler içinde bulunan, genellikle ahşap, iki ya da üç katlı köşk niteliğinde sayfiye amaçlı konut yapılarıdır. Çalışmanın dördüncü bölümünde Kadıköy-Bostancı bölgesinde gelişen konut mimarisi yapı örnekleri üzerinden incelenirken, beşinci bölümde de bu yapıların oluşturduğu ortak dil, plan ve cephe mimarisi üzerinden analiz edilmiştir. 19. yüzyılda imparatorlukta görülen batılılaşma ve modernleşme etkisiyle birlikte bölgede yapılmış olan ve çalışmanın kapsamı içinde incelenen sayfiye konutları da dönemin mimari izlerini, dolayısıyla batı izlerini yansıtmaktadır. Seçmeci üsluplarla inşa edilmiş batıdaki sayfiye evleri tarzının Türk evi ile karışımından yeni bir ev tipi ortaya çıkmıştır. Ahşap olan bu ev sultan Abdulaziz devrinde yapılan sade ve gösterişsiz evlerden farklı olarak alınlarla süslenmiş çatıları ve cephelerindeki ahşap işçiliği ile dikkat çekmektedir. Kuleler, kule terasları, bezemeli kolon ve ahşap dikmelerin taşıdığı giriş saçağı ve balkonlar, geniş pencereler, kameriyeler, seralar da Osmanlı evi özelliklerinden farklı olan biçimlenişlerdir. Tez çalışmasında; 19. yüzyılın ikinci yarısında sayfiye bölgesi olarak gelişim gösteren Kadıköy-Bostancı bölgesinde Batılılaşma etkisiyle ortaya çıkan ve klasik Osmanlı konutlarından farklı özellikler gösteren mimari anlayış bölgedeki örnekler üzerinden incelenmiş ve analizi yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Kadıköy, 19. yüzyıl, köşk, sayfiye, mimari
The district, which is called as Kadıkoy region, includes the Kadıkoy centrum, Moda, Fenerbahçe, Göztepe, Erenköy, Kızıltoprak, Caddebostan and Bostancı districts. It describes the area between D-100 highway in the north, Marmara Sea in the south and Haydarpaşa Bay with Bostancı on the coast. The region where Haydarpaşa Bay and Moda Burnu constitute the historical core of the it is considered as a young settlement in the city due to the fact that the neighborhoods extending to Bostancı have become a permanent settlement area in the 19th century. However, the history of the region is much older than Istanbul. In the first part of the thesis, the literature research, purpose and hypothesis information is presented, in the second part, physical, social and historical development of the region is given. Until the middle of the 19th century, except the Kadikoy centrum there was only a small village settlement around Fenerbahçe with only a few Greek and Armenian fishing families, other side of the region seemed as vineyard, garden, recreation area and rural area. However, in the second half of the century, it was able to show a stable improvement. The continuous and regular ferry service between the Anatolian side and Istanbul in 1857, and the Haydarpaşa-Izmit railway line, which was completed in 1873, have accelerated the development of the region. Towards the end of the 19th century, while the tendency of non-Muslim and Levantine settlements in Moda became stable, in Göztepe, Erenköy and Bostancı region, a different settlement character began to appear. During the period of II. Abdülhamid (1876-1909) leading state officials had built pavilions in large areas. Likewise, the wealthy Levantine and non-muslims also bought large lands for the purpose of hideaway. In this period, Kadıkoy had been an exclusive residential area of Istanbul where middle and high-income income groups lived. In the third part of the study, 19th century Ottoman architecture and the architectural formation of Istanbul in particular Kadikoy Bostanci region are mentioned. The habit of going to the summerhouse, which was added to the lifestyle of the upper layer, began in the 18th century and in the 19th century; the upper layer houses began to be built for seasonal use in the form of mansions or pavilions in newly developing areas. The developing buildings in Kadıkoy-Bostancı region was two or three storey wooden building, which is generally located in the wide gardens around the sea and on the railway track. In the fourth part of the study, while the housing architecture developed in Kadıköy-Bostancı region is examined through the examples of the buildings, in the fifth part, the common language, plan and facade architecture of these structures are analyzed. The dwellings, which were built in the region with the effect of the westernization and modernization seen in the empire in the nineteenth century, reflects the architectural traces of the period and the western traces of the period as well. A new type of house has emerged from the mix of the style of the summer cottages built with eclectic styles with the Turkish house. This house, which is wooden, attracts attention with its decoupage work on its roofs and facades, decorated with foreheads, unlike the unadorned and unpretentious houses built during the reign of Sultan Abdulaziz. Towers, tower terraces, decorated and exaggerated columns carried by the columnic entrance porticoes, large windows, bowers, picturesque inserts, greenhouses are different from Ottoman house characteristics. In this study, it is aimed to examine and analyze the architectural understanding of the Ottoman houses in the Kadıkoy-Bostancı region, which has effect of westernization and which show different characteristics from Ottoman houses by taking the advantages of the real examples in the region. Keywords: Kadıköy, 19th century, pavilion, hideaway, architecture